Σωτήρης Τσιόδρας: Δεν δικαιολογούμαστε το 2024 να έχουμε επιδημίες ιλαράς

Στο γεγονός ότι η αμφισβήτηση των εμβολιασμών για τη νόσο COVID-19 αλλά και για τα υπόλοιπα νοσήματα, αναμένεται να έχει γενικότερες συνέπειες για τη συνολική εμβολιαστική προσπάθεια και τη Δημόσια Υγεία, ήταν μία από τις σημαντικότερες επισημάνσεις που έκανε ο καθηγητής Παθολογίας – Λοιμωξιολογίας της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ και Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Λοιμώξεων (Ε.Ε.Λ.), Σωτήρης Τσιόδρας, σε ενημέρωση των ιατρικών συντακτών για τις τελευταίες εξελίξεις στο πεδίο της Λοιμωξιολογίας, που παρουσιάζονται στο 23ο Πανελλήνιο Συνέδριο Λοιμώξεων, το οποίο διεξάγεται στην Αθήνα, στο ξενοδοχείο Divani – Caravel από τις 7 έως 10 Μαρτίου 2024.

Το πολύ-θεματικό συνέδριο ασχολείται με τα πλέον πρόσφατα δεδομένα που αφορούν τις λοιμώξεις με χαρακτηριστικό παράδειγμα τις διαλέξεις για τη γενετική στην υπηρεσία του λοιμωξιολόγου και για τη θεραπευτική αντιμετώπιση των λοιμώξεων χωρίς αντιβιοτικά.

Η πορεία της πανδημίας COVID-19

Νέα στελέχη του ιού SARS-CoV-2 που παρουσιάζουν ανοσιακή διαφυγή επηρέασαν, την τελευταία χρονιά, βασικούς τομείς της νοσηρότητας και θνητότητας που σχετίζονται με τις λοιμώξεις, ιδιαίτερα σε ηλικιωμένα άτομα. Η χρήση των αντι-ιικών φαρμάκων για τη νόσο COVID-19 είχε ικανοποιητική αποδοχή και οδήγησε σε σημαντικό όφελος τους Έλληνες πολίτες, όπως αποδείχθηκε από την πρόσφατα δημοσιευμένη εμπειρία με δεδομένα από την πατρίδα μας. Αναλύθηκαν πάνω από 23.000 ασθενείς και διαπιστώθηκε σημαντικότατο όφελος με τα αντιικά της τάξης του 70 % μείωση του κινδύνου νοσηλείας και θανάτου. H επίδραση της νιρματρελβίρης/ριτοναβίρης ήταν πιο σημαντική σε ηλικιωμένους ασθενείς.

Οι πολλαπλές συν-επιδημίες ιογενών νοσημάτων του αναπνευστικού

Το τελευταίο έτος, καταγράφηκαν πολλαπλές συν-επιδημίες άλλων ιογενών νοσημάτων του αναπνευστικού όπως η γρίπη και ο αναπνευστικός συγκυτιακός ιός που επηρεάζουν σοβαρά και μικρότερες ηλικίες, καθώς και άλλων βακτηριακών νοσημάτων, όπως αυτά από πυογόνο στρεπτόκοκκο. Η συνεχής επιτήρηση των λοιμώξεων με μοριακές και άλλες νεότερες μεθόδους οδηγεί στην καλύτερη κατανόηση της επιδημιολογίας και την εφαρμογή των κατάλληλων θεραπευτικών και προληπτικών μέτρων σε συνεργασία με τους φορείς Δημόσιας Υγείας, τους θεράποντες ιατρούς και το κοινό.

Εμβολιασμός και μέτρα πρόληψης

Τα μέτρα πρόληψης μεταξύ των οποίων και ο εμβολιασμός είναι η καλύτερη πολιτική υγείας για την αποφυγή των λοιμώξεων. Η χαμηλή αποδοχή του εμβολιασμού για τη νόσο COVID-19 οφείλεται σε παραπληροφόρηση σχετικά με την ασφάλεια των εμβολίων, χωρίς να γίνεται αναφορά στο τεράστιο όφελος για την υγεία του πληθυσμού, που εκτιμάται σε εκατομμύρια ζωές ετησίως σε παγκόσμιο επίπεδο. Η αμφισβήτηση των εμβολιασμών για τα υπόλοιπα νοσήματα αναμένεται να έχει γενικότερες συνέπειες για τη συνολική εμβολιαστική προσπάθεια και τη Δημόσια Υγεία.

Ως τραγικό παράδειγμα, μετά από πολλά χρόνια, στην Ευρώπη καταγράφονται ξανά, επιδημίες από ιλαρά, κοκκύτη και διφθερίτιδα. Το 2023, παρατηρήθηκε σημαντική αύξηση στον αριθμό των επιδημιών ιλαράς σε παγκόσμιο επίπεδο μεταξύ των οποίων και 40 από τις 53 χώρες της Ευρώπης και 10 τουλάχιστον από τις χώρες της ΕΕ. και των θανάτων. Στην Ελλάδα, από την αρχή του έτους 2024 και μέχρι τις 07/03/2024 έχουν καταγραφεί 19 κρούσματα ιλαράς, με μεγαλύτερη συχνότητα στην Αττική και την Κρήτη. Στη μεγάλη πλειοψηφία πρόκειται για άτομα Ελληνικής υπηκοότητας από το γενικό πληθυσμό κυρίως στην ηλικιακή ομάδα 40-55 ετών, που δεν έχουν ανοσία στην ιλαρά, μεταξύ των οποίων και επαγγελματίες υγείας που είναι ανεμβολίαστοι ή ατελώς εμβολιασμένοι.

Οι διαφορές από την προηγούμενη επιδημία ιλαράς

Τα στοιχεία είναι λίγο διαφορετικά σε σχέση με την επιδημία με πάνω από 3000 άτομα που καταγράφηκε το 2017-2018 και αφορούσε κυρίως μικρά παιδιά από κοινότητες Ρομά, καθώς και άτομα 25-44 ετών από το γενικό πληθυσμό που ήταν επίνοσα στην ιλαρά, μεταξύ των οποίων και επαγγελματίες υγείας που ήταν ανεμβολίαστοι ή ατελώς εμβολιασμένοι. Δεν δικαιολογούμαστε το 2024 να έχουμε επιδημίες ιλαράς. Ένα μολυσμένο άτομο με ιλαρά μολύνει 12-18 άτομα που είναι ανεμβολίαστα. 30% κάνουν επιπλοκές όπως πνευμονία, ωτίτιδα, αφυδάτωση.

Σε πρόσφατη παγκόσμια ανάλυση από τον ΠΟΥ και το Αμερικανικό CDC 57 εκατομμύρια  άνθρωποι γλύτωσαν τη ζωή τους την εικοσαετία 2000-2022.

Η υλοποίηση του προγράμματος PreP για την HIV λοίμωξη

Στην αντιμετώπιση της HIV λοίμωξης, έχουν γίνει τεράστια επιτεύγματα, όσον αφορά και τον έλεγχο και τη διάγνωση αλλά και τα θεραπευτικά δεδομένα, Η θεραπεία είναι πλέον αποτελεσματική, εύκολη στην τήρησή της από τον ασθενή και χωρίς πολλές παρενέργειες και αν την ακολουθήσει ο ασθενής θα μπορέσει, παρακολουθούμενος σωστά, να ζήσει μία φυσιολογική ζωή, με το προσδόκιμο ζωής που έχει ο γενικός πληθυσμός. Έχει αποδειχτεί, πλέον, ότι τα άτομα που λαμβάνουν θεραπεία έναντι του HΙV και έχουν μη ανιχνεύσιμο ιικό φορτίο (U=U) δεν μεταδίδουν τον ιό. Επομένως, η θεραπεία συμβάλλει σημαντικά στην ίαση του ασθενή αλλά και εμποδίζει τη μετάδοση του ιού παγκοσμίως.

Σέ ένα άλλο σημαντικό τομέα πρόληψης μέλη της ΕΕΛ ενεργά ασχολήθηκαν με τις διαδικασίες για την υλοποίηση του προγράμματος PreP για την HIV λοίμωξη, δηλαδή το πρόγραμμα προστασίας πριν την έκθεση στον κίνδυνο (στον ιό) που αφορά σε άτομα με υψηλού κινδύνου συμπεριφορές, και στοχεύει να σπάσει την αλυσίδα της μετάδοσης.

Η άσκοπη χορήγηση αντιμικροβιακών και τα πανανθεκτικά μικρόβια

Σ’ ένα νοσοκομειακό περιβάλλον που κατακλύζεται από υπέργηρους ασθενείς με πολλαπλές συννοσηρότητες και σύνθετα προβλήματα, υπολογίσαμε με σύγχρονες μελέτες πως περίπου 70% των ενδονοσκομειακών ασθενών είναι σε αντιβιοτικά. Η ορθολογική χρήση όχι μόνο των αντιμικροβιακών αλλά και των νεότερων μοριακών διαγνωστικών και απεικονιστικών τεχνικών είναι καταλυτικής σημασίας, μειώνει την αντοχή μειώνει τις λάθος διαγνώσεις και την άσκοπη χορήγηση αντιμικροβιακών. Επιπρόσθετα, το πρόβλημα των πολυανθεκτικών παθογόνων παραμένει πάντα επίκαιρο σχετίζεται με μεγάλη ενδονοσκομειακή θνητότητα σε δεδομένα που παουσιάστηκαν την Πέμπτη το πρωί στο συνέδριο, κι είναι ένα από τα σημαντικότερα θέματα Δημόσιας Υγείας που συζητητούνται στο συνέδριο.

Η κλιματική αλλαγή συνδέεται με υπαρκτές απειλές λοιμώξεων

Η κλιματική αλλαγή είναι ένας σημαντικός τομέας με τον οποίο θα ασχοληθεί το συνέδριο μας. Το 2023 ήταν το θερμότερο έτος στον κόσμο έως σήμερα και καταγράφηκαν πολλαπλά ακραία καιρικά φαινόμενα και στην πατρίδα μας. Ο ιός του Δάγκειου πυρετού, ο ιός του Δ. Νείλου, η ελονοσία, η λεπτοσπείρωση αποτελούν μερικές από τις υπαρκτές απειλές που σχετίζονται με λοιμώξεις και στην πατρίδα μας.  Κάθε χρόνο την τελευταία δεκαετία έχουμε εισαγόμενα κρούσματα νοσημάτων που μεταδίδονται με κουνούπια του γένους Aedes τα κουνούπια τίγρης, όπως Δάγκειου πυρετού ο οποίος οδήγησε σε επιδημίες στην Νότια Ευρώπη το 2023 και στην Ελλάδα μας σε εισαγόμενα περιστατικά σε ασθενείς που είχαν ταξιδέψει πρόσφατα σε ενδημικές χώρες.

Στόχος της ΕΕΛ, στο άμεσο μέλλον είναι η δημιουργία Πανελλαδικών ομάδων εργασίας για εξειδικευμένα θέματα λοιμώξεων, που θα οδηγήσει σε περαιτέρω ανάπτυξη του έργου των λοιμωξιολόγων σε σχέση με την Ελληνική πραγματικότητα. Πρόκειται για μια αναγκαία εθνική προσπάθεια, η οποία θα βάλει τις προϋποθέσεις για περαιτέρω διεθνείς συνεργασίες στον Ευρωπαϊκό και τον υπόλοιπο διεθνή χώρο.