Βοσνία: Αντιμέτωπη με τον φόβο της διαίρεσης, 30 χρόνια μετά την ειρηνευτική συμφωνία του Ντέιτον
ΚΟΣΜΟΣ / Παρασκευή 21 Νοεμβρίου 2025, 22:30 / Συν 1
Η Βοσνία παραμένει πολιτικά διχασμένη
Τρεις δεκαετίες έχουν περάσει από την επίτευξη εκεχειρίας και τερματισμού του πολέμου στη Βοσνία.
Ο Φράνιο Σόλα θυμάται την 21η Νοεμβρίου 1995 ως την καλύτερη ημέρα της ζωής του, όταν η ειρηνευτική συμφωνία που επιτεύχθηκε με τη μεσολάβηση των ΗΠΑ έθεσε τέλος στον πόλεμο στη Βοσνία και του επέτρεψε να εγκαταλείψει τον στρατό και να επιστρέψει στις σπουδές του στο Πανεπιστήμιο του Σεράγεβο.
«Ορκίστηκα στον εαυτό μου ότι θα το γιορτάσω ως τα δεύτερα γενέθλιά μου», δήλωσε ο Σόλα αυτή την εβδομάδα, καθώς η βαλκανική χώρα σηματοδοτεί την 30ή επέτειο της ειρηνευτικής συμφωνίας του Ντέιτον, η οποία σταμάτησε μια εθνοτική σύγκρουση μεταξύ Σέρβων, Κροατών και Βοσνίων, η οποία σκότωσε περίπου 100.000 ανθρώπους μετά την κήρυξη της ανεξαρτησίας της Βοσνίας από τη Γιουγκοσλαβία.
Από τότε, ωστόσο, η αισιοδοξία του Σόλα έχει εξασθενίσει. Ενώ η συμφωνία έχει διατηρήσει την ειρήνη, η Βοσνία-Ερζεγοβίνη παραμένει διαιρεμένη κατά μήκος εθνοτικών γραμμών, με τις δύο περιοχές της να συγκρατούνται ελάχιστα από μια αδύναμη κυβέρνηση-ομπρέλα. Η ειρήνη δεν έχει φέρει ευημερία και εκατοντάδες χιλιάδες νέοι -συμπεριλαμβανομένου του γιου του Σόλα- εκτιμάται ότι έχουν φύγει αναζητώντας καλύτερες προοπτικές στο εξωτερικό.
«Το Ντέιτον ήταν καλό για να σταματήσει ο πόλεμος, αλλά… δεν ήταν καλό για την ανάπτυξη της χώρας», δήλωσε ο Σόλα, ο οποίος εργάζεται ως τεχνικός εμπειρογνώμονας για την EUFOR, την ειρηνευτική αποστολή της ΕΕ που παραμένει στη χώρα για να επιβλέπει την εφαρμογή της ειρηνευτικής συμφωνίας. «Θα πρέπει να αναθεωρηθεί, η χώρα δεν μπορεί να λειτουργεί πλέον έτσι».
Διαφθορά και διαίρεση κρατούν τη Βοσνία πίσω
Οι συμφωνίες του Ντέιτον, που πήραν το όνομά τους από την πόλη στο Οχάιο όπου επικυρώθηκαν, χώρισαν τη Βοσνία σε δύο αυτόνομες περιοχές, την Ορθόδοξη Σερβική Δημοκρατία και την Ομοσπονδία που μοιράζονται Καθολικοί Κροάτες και Μουσουλμάνοι Βόσνιοι. Μια τριμερής προεδρία προεδρεύει, αλλά έχει μικρή πραγματική εξουσία.
Η συμφωνία διατήρησε την ειρήνη και η Βοσνία εξετάζεται τώρα για ένταξη στην ΕΕ – μια αδιανόητη προοπτική τη δεκαετία του 1990, όταν μεγάλο μέρος των υποδομών της χώρας είχε καταστραφεί από τον πόλεμο.
Η οικονομία σημείωσε κάποια ισχυρά μεταπολεμικά κέρδη, ενισχυμένα από τη βοήθεια που εισέρρευσε για την ανοικοδόμηση, και η ετήσια ανάπτυξη σήμερα είναι πάνω από 2%. Ωστόσο, η ανάπτυξη παρεμποδίζεται από τη διαφθορά και την αργή λήψη αποφάσεων.
Σύμφωνα με ανεπίσημες αναφορές, τουλάχιστον 600.000 άνθρωποι έχουν εγκαταλείψει τη χώρα τα τελευταία 12 χρόνια, αν και κανείς δεν έχει ακριβή αριθμό επειδή η χώρα δεν έχει ολοκληρώσει απογραφή από το 2013.
Η Βοσνία παραμένει πολιτικά διχασμένη. Μέχρι που ένα κρατικό δικαστήριο του απαγόρευσε να κατέχει δημόσια αξιώματα τον Φεβρουάριο, ο Μίλοραντ Ντόντικ, ο πρώην επικεφαλής της Σερβικής Δημοκρατίας, επιδίωκε εδώ και καιρό να αποσχιστεί από τη Βοσνία και να ενταχθεί στη Σερβία.
Στο κροατικό χωριό Ντόνια Σκάκαβα στη βόρεια Βοσνία, πολλοί άνθρωποι έχουν φύγει. Οι περισσότεροι Κροάτες της Βοσνίας έχουν καταφέρει να λάβουν κροατικά διαβατήρια, επιτρέποντάς τους να μετακινούνται ελεύθερα στην ΕΕ.
«Οι άνθρωποι δεν έχουν καμία οικονομική σταθερότητα. Η κατάσταση έχει επιδεινωθεί, όχι βελτιωθεί, μετά το Ντέιτον», δήλωσε ο κάτοικος Άντο Μάτιτσιτς, στέκοντας μπροστά στα ερείπια σπιτιών που καταστράφηκαν στον πόλεμο. Υπολογίζει ότι τουλάχιστον το 80% των Κροατών από τη βόρεια περιοχή Ποσάβινα, που συνορεύει με την Κροατία, έχουν μετακομίσει.
«Πολλοί από αυτούς ξαναέχτισαν τα σπίτια τους, αλλά παραμένουν άδεια», είπε.
Πηγή: Reuters