Παρέμβαση Βαρουφάκη: Ούτε η άκρα δεξιά, ούτε η άκρα αριστερά… Το ακραίο κέντρο ευθύνεται για την παρακμή της Ευρώπης

Ούτε η άκρα δεξιά, ούτε η άκρα αριστερά, παρά μόνο το ακραίο κέντρο και η αίσθηση παντοδυναμίας του είναι που έχει φέρει τα πάνω κάτω στην Ευρώπη, σύμφωνα με τον οικονομολόγο Γιάνη Βαρουφάκη.

Ειδικότερα, σύμφωνα με άρθρο του, στον ιστότοπο Project Syndicate, «Οι ελίτ με αυτοπεποίθηση αντικατοπτρίζουν βιώσιμα καθεστώτα.

Σήμερα, οι ελίτ και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού κάθε άλλο παρά αυτοπεποίθηση έχουν.

Τον τελευταίο χρόνο τρίβουν τα μάτια τους αδυνατώντας να πιστέψουν πώς έχουν εξελιχθεί όπως έχουν.

Στις Ηνωμένες Πολιτείες, οι κεντρώοι είναι τόσο τρομοκρατημένοι που οι μάζες φαίνονται τόσο αχάριστες για τις οικονομικές επιτυχίες του προέδρου Joe Biden, που στρέφονται προς τον Donald Trump.

Στην Ευρώπη, τα σαρωτικά κέρδη διαφόρων ποικιλιών Τραμπισμού σε βάρος φιλελεύθερων εικονιδίων όπως ο Γάλλος Πρόεδρος Emmanuel Macron και οι Πράσινοι της Γερμανίας έχουν προκαλέσει παρόμοια απογοήτευση.

Σε όλη τη Δύση, η αποτυχία των δρακόντειων κυρώσεων να πλήξουν τη ρωσική οικονομία και η ανθεκτικότητα των κινεζικών εταιρειών τεχνολογίας μπροστά στις αυστηρές κυρώσεις δημιουργούν ένα μείγμα μηδενισμού και τζινγκοϊσμού».

Τρεις μύθοι

Σύμφωνα με τον οικονομολόγο, τρεις μύθοι στηρίζουν τη συλλογική απογοήτευση των δυτικών κεντρώων που κάποτε θεωρούσαν δεδομένη την ηγεμονία τους:

Ο πρώτος μύθος είναι ότι το πολιτικό κέντρο είναι εξ ορισμού ο μεγαλύτερος εχθρός της ακροδεξιάς.

Το δεύτερο είναι αυτό του αντιπροσωπευτικού πράκτορα, δηλαδή του θρυλικού «μέσου ψηφοφόρου» που αποφασίζει για τις εκλογές.

Το τρίτο είναι ότι οι κυρώσεις και οι δασμοί θα σταματούσαν την Κίνα και τη Ρωσία λόγω της εξάρτησής τους από τη δυτική τεχνολογία, κεφάλαιο και συστήματα πληρωμών.

Κάθε μύθος είναι χειρότερος από λάθος. Όλα αυτά είναι παραπλανητικά.

Η απομυθοποίησή τους είναι ένα απαραίτητο -αν και ανεπαρκές- βήμα προς την κατανόηση της τωρινής κατάστασης.

«Ξεκινήστε με τον μύθο της σύγκρουσης μεταξύ του κέντρου και της ακροδεξιάς και ρωτήστε: Θα συνέβαινε η άνοδος του Macron από το πουθενά μέχρι του σημείου να γίνει πρόεδρος της Γαλλίας εάν η Marine Le Pen και το Εθνικό της Μέτωπο (όπως ήταν τότε γνωστό) δεν ήταν ισχυροί αμφισβητίες;

Κατά γενική ομολογία, όχι. Θα γινόταν, όμως, κάποιος σαν τη Le Pen ισχυρός αμφισβητίας, εάν κάποιος όπως ο Macron δεν εφάρμοζε πολιτικές που ευνοούν τους ήδη υπερπλούσιους (μέσω φορολογικών περικοπών και μαζικών εκτυπώσεων χρημάτων) ενώ θα επέτρεπε τη λιτότητα να έχει τεράστιο αντίκτυπο στο μισό τουλάχιστον πληθυσμό; Και πάλι, όχι» σημειώνει ο Βαρουφάκης και προσθέτει:

«Αν και δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο Macron και η Le Pen (όπως οι Δημοκρατικοί και ο Trump στις ΗΠΑ) μισούν ο ένας τον άλλον, η δύναμή τους είναι συμβιωτική.

Η πολιτική του Κέντρου για σοσιαλισμό για τους πολύ λίγους και λιτότητα για τους πολλούς τροφοδοτεί τη νεοφασιστική δεξιά, της οποίας η άνοδος ανατροφοδοτεί τον ισχυρισμό του κέντρου ότι είναι το μοναδικό ανάχωμα στον νεοφασισμό.

Σκεφτείτε τώρα τον μύθο του αχάριστου μέσου ψηφοφόρου που μειώνει απερίσκεπτα την ανάκαμψη των δυτικών οικονομιών μετά την πανδημία.

Οι μόνοι άνθρωποι που βρίσκουν αινιγματική την πολιτική κατάρρευση του Macron ή που κατηγορούν τις αμερικανικές μάζες επειδή δήθεν δεν εκτιμούν τη μεγάλη οικονομία που τους έχει προσφέρει ο Biden, ζουν σε έναν κόσμο υπολογιστικών φύλλων, με κατά κεφαλήν στατιστικές και μακροοικονομικά δεδομένα.

Για αυτούς, μια δεκαδική μονάδα της αύξησης του ΑΕΠ εδώ και μια ποσοστιαία μονάδα από τα ποσοστά ανεργίας εκεί υποτίθεται ότι κάνουν τη διαφορά.

Το 1992, η προεκλογική επωδός του Bill Clinton ήταν “Είναι η οικονομία, ανόητε”.

Ακόμα είναι. Αλλά το ερώτημα σήμερα είναι: Ποιανού οικονομία;

Όταν ρωτάτε τους εργαζόμενους γιατί είναι θυμωμένοι σε μια εποχή που το ΑΕΠ αυξάνεται, απαντούν: “Ίσως το ΑΕΠ σας να αυξάνεται, αλλά το δικό μου όχι”.

Όταν τους λέτε ότι ο πληθωρισμός έχει ισοπεδωθεί, απαντούν: “Ίσως οι τιμές σας να μην αυξάνονται, αλλά αυτές που πληρώνω είναι στην οροφή!”.

Για να το θέσω ωμά, είναι απολύτως λογικό ότι, στον κόσμο μας μετά το 2008, οι προοπτικές πλειοψηφίας σκοτεινιάζουν εν μέσω λαμπερών μακροοικονομικών δεδομένων».

Έχοντας υπερεκτιμήσει την ηγεμονία τους πάνω στους δικούς τους πληθυσμούς, οι δυτικές κεντρώες ελίτ προχώρησαν στην υπερεκτίμηση της ισχύος τους έναντι των εξωτερικών εχθρών, ιδίως της Ρωσίας και της Κίνας.

Και στις δύο περιπτώσεις, το αποτέλεσμα της άσκησης αυτής της αναμφισβήτητα μεγάλης δύναμης ήταν ακριβώς το αντίθετο από αυτό που επιδιώκεται.

Στην περίπτωση της Ρωσίας, οι άνευ προηγουμένου κυρώσεις της Δύσης ως απάντηση στην εισβολή στην Ουκρανία αποδείχθηκαν θεόσταλτο δώρο για τον Πρόεδρο Vladimir Putin.

Η μεγαλύτερη αδυναμία του ήταν η περιορισμένη εξουσία του έναντι των ολιγαρχών της Ρωσίας, οι οποίοι κατάφεραν να αντισταθμίσουν τα στοιχήματά τους κρατώντας τα περισσότερα από τα λάφυρά τους στη Δύση.

Αλλά οι κυρώσεις έδωσαν στον Putin την ευκαιρία να τους αναγκάσει να επιλέξουν μεταξύ Ρωσίας και Δύσης, εξωραΐζοντας αυτό το τελεσίγραφο με την προοπτική να αναλάβει τις κερδοφόρες επιχειρήσεις (όπως τα McDonald’s ή το IKEA) που εγκατέλειψαν οι δυτικές εταιρείες.

Επιπλέον, η πολεμική οικονομία της Ρωσίας, αποκομμένη από τις δυτικές αλυσίδες εφοδιασμού, οδήγησε σε μια μαζική κίνηση εκβιομηχάνισης.

Αυτή η προσπάθεια υπεραντιστάθμισε τη σοβαρή απώλεια εισαγόμενων ενδιάμεσων αγαθών και τις αυξήσεις τιμών.

Η ανθεκτικότητα της Κίνας απογοήτευσε ακόμη περισσότερο τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής της Ουάσιγκτον που πίστευαν ότι ο νόμος για τα CHIPS και την επιστήμη του Biden, ο οποίος απαγόρευε σε οποιονδήποτε (όχι μόνο Αμερικανούς) να πουλήσει προηγμένους ημιαγωγούς σε κινεζικές εταιρείες, θα αμβλύνει αποφασιστικά τις μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας της Κίνας και θα βοηθούσε τις ΗΠΑ να κερδίσουν το Ψυχρό Πόλεμος Β’.

Η Huawei, για παράδειγμα, ανέπτυξε ανώτερο λογισμικό για να αποσπάσει περισσότερη υπολογιστική ισχύ από μικρότερα μικροτσίπ, ενώ η ίδια και άλλοι εγχώριοι κατασκευαστές τσιπ έπαιξαν το catch-up από την πλευρά του υλικού.

Το μεγαλύτερο πλήγμα

Εν τω μεταξύ, η πλημμύρα χαμηλού κόστους και τεχνολογικά ανώτερων ηλεκτρικών οχημάτων και εξοπλισμού πράσινης ενέργειας ακινητοποίησε τις αμερικανικές και ευρωπαϊκές αρχές.

Ίσως το μεγαλύτερο πλήγμα στην εμπιστοσύνη των δυτικών ελίτ ήρθε μετά την επιβολή των κυρώσεων, καθώς προσπαθούσαν να πείσουν τους πληθυσμούς τους ότι η μεταποίηση επέστρεψε.

Μόνο τότε τους ξημέρωσε ότι 30 χρόνια εγχώριας αποεπένδυσης, τόσο στη μεταποίηση όσο και στην ικανότητα των κρατών τους να κάνουν τα πράγματα, είχαν καταστήσει τη Δύση ανίκανη.

Όπου κι αν κοιτάξουμε –είτε στις ΗΠΑ, είτε στο Ηνωμένο Βασίλειο είτε στην Ευρωπαϊκή Ένωση– βρίσκουμε κράτη που δεν έχουν την τεχνογνωσία που είχαν κάποτε για να φτιάξουν πράγματα.

Από τους βρετανικούς σιδηροδρόμους και το πρόγραμμα πυρηνικών υποβρυχίων της Αμερικής μέχρι την πράσινη ενέργεια, τη δημόσια υγεία και πολλά άλλα.

Η αντίθεση με τις εξελίξεις στη Ρωσία και την Κίνα βαραίνει, επομένως, πολύ τους δυτικούς πολιτικούς, οι οποίοι για δεκαετίες παρασύρθηκαν από εταιρικούς λομπίστες και συμμαχικά κέντρα σκέψης να εξαντλήσουν την ικανότητα των κρατών τους να κάνουν ό,τι πρέπει να γίνει.

«Το αν αυτή η πικρή συνειδητοποίηση τους πείθει να καταργήσουν τους τρεις μύθους που τους παρέσυραν για τόσο καιρό θα φανεί» καταλήγει ο Βαρουφάκης.