ΕΡΓΑΣΙΑΚΑ / Παρασκευή 21 Νοεμβρίου 2025, 19:30 / Συν 1
- Το Ελεγκτικό Συνέδριο επισημαίνει δημογραφικούς κινδύνους για το ασφαλιστικό σύστημα λόγω υπερβολικής εξάρτησης από τον δημόσιο πυλώνα και έλλειψης συμπληρωματικών συστημάτων.
- Η EIOPA εκτιμά ότι τα δημόσια συστήματα κοινωνικής ασφάλισης δεν θα μπορούν να χρηματοδοτήσουν τις συντάξεις στο μέλλον, με την Ελλάδα να αντιμετωπίζει χειρότερες επιπτώσεις λόγω έντονης δημογραφικής γήρανσης.
- Αξιωματούχοι και ειδικοί εκτιμούν ότι το ελληνικό ασφαλιστικό σύστημα παραμένει βιώσιμο έως το 2070, με προβλέψεις για μείωση της συνταξιοδοτικής δαπάνης ως ποσοστό του ΑΕΠ.
- Το Ελεγκτικό Συνέδριο συστήνει ενίσχυση των Επαγγελματικών Ταμείων και της ιδιωτικής ασφάλισης ως συμπληρωματικών πυλώνων, καθώς σήμερα καλύπτουν πολύ μικρό μέρος των συνολικών παροχών.
- Η Ελλάδα υστερεί στην ανάπτυξη των Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης, με προτάσεις για υποχρεωτική αυτόματη εγγραφή εργαζομένων για ένα έτος, ώστε να επεκταθεί η κλίμακα των επαγγελματικών συντάξεων.
Δημογραφικούς κινδύνους για τη βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος και το μέλλον των συντάξεων διαβλέπει το Ελεγκτικό Συνέδριο στην πρόσφατη έκθεσή του λόγω της υπερβολικής εξάρτησης του συστήματος (πάνω από 95%) από τον πρώτο πυλώνα (δημόσιο αναδιανεμητικό σύστημα).
Παράλληλα, σχολιάζει αρνητικά την έλλειψη συμπληρωματικών συνταξιοδοτικών συστημάτων επαγγελματικής και ιδιωτικής ασφάλισης που θα μπορούσαν να απορροφήσουν τους μελλοντικούς κραδασμούς του δημόσιου συνταξιοδοτικού συστήματος.
Την ίδια ώρα και η Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφαλίσεων και Επαγγελματικών Συντάξεων (EIOPA) εκτιμά ότι μελλοντικά τα δημόσια συστήματα κοινωνικής ασφάλισης δεν θα μπορούν να χρηματοδοτήσουν τις συντάξεις γιατί θα έχει επιβαρυνθεί σημαντικά ο λόγος των εργαζομένων προς τους συνταξιούχους λόγω της δημογραφικής γήρανσης στην Ευρώπη, αναφέροντας χαρακτηριστικά ότι τα μαθηματικά του κοινωνικού συμβολαίου δεν βγαίνουν.
Μάλιστα οι επιπτώσεις για την Ελλάδα θα είναι ακόμα χειρότερες επειδή το φαινόμενο της δημογραφικής γήρανσης είναι πιο έντονο στη χώρα μας.
Η βιωσιμότητα
Κινδυνεύει πραγματικά η βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος; Αξιωματούχοι του οικονομικού επιτελείου αλλά και ειδικοί επιστήμονες της ασφάλισης απαντούν κατηγορηματικά ότι δεν συντρέχει λόγος ανησυχίας, καθώς οι προβολές δείχνουν ότι το ελληνικό ασφαλιστικό σύστημα παραμένει βιώσιμο έως το 2070.
Ειδικότερα, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (Ageing Report 2024), εκτιμάται ότι μέχρι το 2070 ο δείκτης συνταξιοδοτικής δαπάνης θα μειωθεί από 14,5% το 2022 σε 12% το 2070, όταν το ανώτερο επιτρεπτό όριο είναι στο 16,2%. Δηλαδή, ο δείκτης συνταξιοδοτικής δαπάνης όχι μόνο δεν αυξάνεται αλλά μειώνεται κατά 2,5 ποσοστιαίες μονάδες.
Στην ίδια τροχιά, η κρατική χρηματοδότηση μειώνεται από το 7% το 2022 σε 4,5% το 2070, συγκλίνοντας στον μέσο όρο της Ευρώπης, ο οποίος εκτιμάται ότι θα αυξηθεί μόλις κατά 0,4 ποσοστιαίες μονάδες, από 11,4% το 2022 στο 11,8% το 2070.
Αναλύοντας τα στοιχεία του προσχεδίου του Κρατικού Προϋπολογισμού, ο διδάκτωρ του Παντείου Βασίλης Μπέτσης επισημαίνει ότι λόγω της ανάπτυξης, της αύξησης των μισθών και της μείωσης της ανεργίας η συνταξιοδοτική δαπάνη μειώθηκε ως ποσοστό του ΑΕΠ, ενώ και η κρατική δαπάνη για τις συντάξεις μειώθηκε από τα 15,8 δισ. ευρώ το 2021 στα 13,8 δισ. ευρώ το 2025. Συνεπώς ο δημογραφικός κίνδυνος είναι απολύτως διαχειρίσιμος.
Το δημόσιο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης χρηματοδοτούνταν από τον κρατικό προϋπολογισμό κατά 53,3% και από τις εισφορές των εργαζομένων κατά 46,7%. Το 2025 αυτή αναλογία ανατράπηκε, με αποτέλεσμα η κρατική χρηματοδότηση να καλύπτει το 43% και οι εισφορές το 57%. Και το 2026 αναμένεται, σύμφωνα με το προσχέδιο του Προϋπολογισμού, η δαπάνη να μειωθεί περαιτέρω στο 38,7%.
Επίσης, για το 2026 εκτιμάται ότι η συνταξιοδοτική δαπάνη θα μειωθεί στο 13,7% του ΑΕΠ, αφού οι συντάξεις εκτιμάται ότι θα αυξηθούν στα 35,6 δισ. ευρώ και το ΑΕΠ θα φτάσει στα 260,9 δισ. ευρώ, όταν η Εκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής εκτιμούσε ότι η συνταξιοδοτική δαπάνη θα μειωθεί στο 13,7% του ΑΕΠ το 2030.
Το γεγονός αυτό αποδεικνύει ότι η ανάπτυξη μπορεί να αντισταθμίσει τη γήρανση του πληθυσμού, η οποία συντελείται με μικρότερο ρυθμό από την ανάπτυξη της οικονομίας, αφού ο ετήσιος ρυθμός της γήρανσης του πληθυσμού κυμαίνεται περίπου στο 1%.
Τα Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης
Από την άλλη πλευρά, για να μετριαστούν οι κίνδυνοι του Δημογραφικού, το Ελεγκτικό Συνέδριο συστήνει την περαιτέρω ενίσχυση των Επαγγελματικών Ταμείων και της ιδιωτικής ασφάλισης ως δύο συμπληρωματικών πυλώνων του Ασφαλιστικού που θα μπορούσαν να απορροφήσουν τους μελλοντικούς κραδασμούς του δημόσιου συνταξιοδοτικού συστήματος.
Σήμερα οι δύο πυλώνες (επαγγελματική ασφάλιση, ιδιωτική ασφάλιση) αντιστοιχούν σε πολύ μικρό μέρος των συνολικών παροχών (1% και 4%, αντίστοιχα). «Λόγω της ιδιαιτερότητας αυτής», αναφέρει στην έκθεσή του το Ελεγκτικό Συνέδριο, «η βιωσιμότητα του συστήματος επηρεάζεται έντονα από τα δημογραφικά δεδομένα, τα οποία κατά τον παρόντα χρόνο είναι δυσμενή και εκτιμάται ότι θα επιδεινωθούν περαιτέρω μελλοντικά, καθώς αναμένεται αύξηση του αριθμού των συνταξιούχων και συρρίκνωση του αριθμού των ασφαλισμένων».
H αλήθεια είναι ότι η Ελλάδα είναι ουραγός μεταξύ των χωρών-μελών του ΟΟΣΑ με βάση την αξία περιουσιακών στοιχείων των Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης (ΤΕΑ) ως ποσοστό του ΑΕΠ, με μόλις 0,1% ή 1% εάν συμπεριληφθούν και τα τέσσερα ΤΕΑ υποχρεωτικής ασφάλισης.
Σύμφωνα με τον κ. Μπέτση, αιτία της μη ανάπτυξης του δεύτερου και τρίτου πυλώνα συντάξεων δεν είναι η δημόσια αναδιανεμητική κοινωνική ασφάλιση που στηρίζεται στην αλληλεγγύη, αλλά οι «μεταρρυθμίσεις» των νόμων 4826/2021 (ίδρυση ΤΕΚΑ) και ο Ν. 5078/2023 (εξίσωση Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης με ομαδικά ασφαλιστήρια συμβόλαια).
Το Ταμείο Επικουρικής Κεφαλαιοποιητικής Ασφάλισης (ΤΕΚΑ), που ξεκίνησε να λειτουργεί το 2022 για τους νεοεισερχόμενους στην αγορά εργασίας, έχει σήμερα 657.000 ασφαλισμένους με μέση ηλικία τα 26 έτη, σε 236.680 επιχειρήσεις και αποθεματικό κεφάλαιο 450 εκατ. ευρώ.
Υπενθυμίζουμε ότι το υπουργείο Εργασίας ετοιμάζεται να προωθήσει σχέδιο νόμου το οποίο θα βελτιώνει τις διατάξεις του νόμου του 2023 με στόχο τη θεσμική θωράκιση των ΤΕΑ, αλλά και την ισονομία μεταξύ ΤΕΑ και ομαδικών συμβολαίων.
Σημαντικό ρόλο στη διαδικασία αυτή διαδραματίζει και η Τράπεζα της Ελλάδος, καθώς από την 1η Ιανουαρίου 2025 η Κεντρική Τράπεζα ασκεί αποκλειστικά την εποπτεία των ΤΕΑ. Σύμφωνα με πληροφορίες, στόχος της κομβικής παρέμβασης είναι να επέλθει εξίσωση στους όρους λειτουργίας ανάμεσα στα ΤΕΑ και στα ομαδικά ασφαλιστήρια, κάτι που δεν προβλέφθηκε με τον νόμο 5078/23.
Η φορολογία
Μεγαλύτερο αγκάθι παραμένει το φορολογικό καθεστώς, όπως αυτό διαμορφώθηκε από τον προηγούμενο νόμο. Μάλιστα, εκπρόσωποι των ΤΕΑ εκτιμούν ότι εξαιτίας του νέου φορολογικού καθεστώτος η αγορά των ΤΕΑ έχει παγώσει.
Σε αυτό το πλαίσιο, η ΕΙΟPA αλλά και η Ελληνική Ενωση Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης (ΕΛΕΤΕΑ) προτείνουν την υιοθέτηση του καθεστώτος της υποχρεωτικής αυτόματης εγγραφής του συνόλου των εργαζομένων στην αγορά εργασίας για ένα έτος σε κάποιο ΤΕΑ, με δυνατότητα οικειοθελούς αποχώρησής τους μετά το διάστημα αυτό, προκειμένου να καταστεί εφικτή η ραγδαία επέκταση της κλίμακας των επαγγελματικών συντάξεων στο εγχώριο ασφαλιστικό μας σύστημα.
«Το 20% των εργαζόμενων στην Ευρώπη είναι ασφαλισμένο σε Επαγγελματικά Ταμεία και ειδικά στις σκανδιναβικές χώρες η ασφάλιση στα ΤΕΑ είναι υποχρεωτική.
Εμείς παραμένουμε ουραγοί, με υπερβολική εξάρτηση από το δημόσιο σύστημα ασφάλισης. Το νέο ασφαλιστικό νομοσχέδιο που καταρτίζεται αυτή την περίοδο είναι μια σημαντική ευκαιρία για να υιοθετηθεί η υποχρεωτική ασφάλιση για ένα χρόνο και να δοθεί ώθηση στην ίδρυση νέων επαγγελματικών ταμείων που έχει προσώρας παγώσει», επισημαίνει ο πρόεδρος της ΕΛΕΤΕΑ, Χρήστος Νούνης.
Ο χάρτης των ΤΕΑ στην Ελλάδα
Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία της ΤτΕ, στην Ελλάδα υπάρχουν 32 ΤΕΑ που καλύπτουν περίπου 200.000 εργαζόμενους. Τα 28 είναι προαιρετικής και τα 4 υποχρεωτικής ασφάλισης.
Πηγή: newmoney.gr